دولت از ابتدای سال جاری تاکنون ۲۷۵ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی تنخواه دریافت کرده که این رقم معادل ۵.۵ درصد بودجه عمومی و فراتر از حدود تعیین شده در قوانین دائمی است.
به گزارش اقتصاد معاصر، اطلاعات به دست آمده از وضعیت بدهی‌های دولت به بانک مرکزی گویای رشد بالای این متغیر در نیمه اول سال جاری است.

بر اساس این اطلاعات، دولت بر اساس بند الف تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۴۰۴ که به دولت اجازه می‌دهد برای مصارف هدفمندی یارانه‌ها معادل ۳ درصد از جمع مصارف را به صورت تنخواه از بانک مرکزی دریافت کند، تاکنون ۱۳۵ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی دریافت کرده است. بند الف تبصره ۱۳ قانون بودجه می‌گوید این تنخواه سه ماه پس از دریافت باید تسویه شود، اما تاکنون تسویه نشده است. البته مشخص نیست دولت در چه تاریخی این مبلغ را دریافت کرده و آیا سه ماه از تاریخ آن گذشته است یا خیر.

همچنین بخوانید:

نگرانی‌ها از گرانی‌ها در بودجه ۱۴۰۵

از طرف دیگر، با استناد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، دولت ۱۶۰ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی تنخواه بودجه دریافت خواهد کرد که تاکنون بانک مرکزی ۱۴۰ هزار میلیارد تومان آن را به حساب خزانه‌داری کل کشور واریز کرده است. بر اساس قانون مذکور، دولت می‌تواند معادل سه درصد از بودجه عمومی کشور از بانک مرکزی تنخواه دریافت و تا پایان سال تسویه کند، اما بر اساس قانون بانک مرکزی که از خردادماه سال گذشته لازم‌الاجرا شده است، از سال ۱۴۰۳ به بعد سالانه باید نیم درصد از این سقف ۳ درصد کاسته شود و درنهایت به یک درصد بودجه عمومی برسد.

طبق قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، علاوه بر این در شرایط بروز حوادث غیرمترقبه، دولت می‌تواند علاوه بر ۳ درصد قبلی، معادل یک درصد بودجه عمومی به عنوان تنخواه دریافت و تا پایان سال تسویه شود؛ بنابراین تاکنون ۵.۵ درصد از بودجه عمومی که معادل ۲۷۵ هزار میلیارد تومان است، به عنوان تنخواه بودجه دریافت کرده و این احتمالاً تا ۲۹۵ هزار تومان هم خواهد رسید.

همچنین بخوانید:

بانک مرکزی پس از آینده سراغ مؤسسه ملل رفت

همانطور که پیش‌تر مطرح شد، دریافت حدود ۵.۵ تا ۶ درصدی تنخواه بودجه از بانک مرکزی در شرایطی است که بر اساس بند ب ماده ۵۰ قانون بانک مرکزی «مجموع مانده تنخواه دریافت شده دولت یا اوراق دولتی کوتاه‌مدت خریداری شده در عرضه اولیه (موضوع بند «الف» این ماده) در سال اول اجرای این قانون نباید از سه درصد (۳%) بودجه عمومی مصوب دولت در همان سال تجاوز کند. سقف مزبور از سال دوم به بعد سالانه نیم واحد درصد (۰.۵%) کاهش می‌یابد تا حداکثر به یک درصد (۱%) برسد.»

اگر سال ۱۴۰۳ را سال اول اجرای قانون بانک مرکزی و سال ۱۴۰۴ را سال دوم در نظر بگیریم، بر اساس این بند قانونی، مجموع مانده تنخواه دریافت شده دولت از بانک مرکزی امسال باید معادل ۲.۵ درصد قانون بودجه باشد؛ اما در عمل بانک مرکزی تاکنون معادل ۵.۵ درصد بودجه عمومی را به دولت پرداخت کرده است. اگر با توجه به وقوع جنگ ۱۲ روزه فرض حوادث غیرمترقبه را هم در نظر بگیریم، میزان تنخواه بودجه امسال حداکثر باید به ۳.۵ درصد بودجه عمومی می‌رسید؛ بنابراین دولت تاکنون ۲ درصد بیشتر از سقف قانونی از تنخواه بودجه استفاده کرده است.

افزایش قابل توجه بدهی دولت به بانک مرکزی موجب شد بانک مرکزی میزان بازخرید موقت اوراق دولت از بانک‌ها در قالب عملیات بازار باز را از ۴۰۱ هزار و ۷۹۰ میلیارد تومان در ۲۵ خرداد ۱۴۰۴ به ۲۵۰ هزار میلیارد تومان در ۱۷ شهریور کاهش دهد.