در ۳ ماه نخست امسال دولت چهاردهم بیش از ۹۲ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض کرده است.
این در حالی است که در ۳ سال دولت شهید رئیسی، با توجه به تورم‌زا بودن استقراض از بانک مرکزی، این روند کاملاً کنترل‌شده بود.
استقراض از بانک مرکزی به معنای دریافت پول یا اعتبار از بانک مرکزی توسط دولت است که با هدف رفع کسری بودجه صورت می‌گیرد. در اصل، این کار به معنای افزایش پایه پولی یا خلق نقدینگی جدید است که معمولاً بدون پشتوانه فیزیکی صورت می‌گیرد و سبب افزایش تورم می‌شود. یکی از راه‌هایی که دولت‌ها همواره برای جبران کسری بودجه به آن روی می‌آورند استقراض از بانک مرکزی بوده است که این عمل به صورت مستقیم از بانک مرکزی یا با واسطه قرار دادن دیگر بانک‌ها از بانک مرکزی صورت می‌گرفت.

از عمده پیامدهای این عمل رشد پایه پولی و حجم نقدینگی و درنهایت ایجاد تورم در کشور است. بنابراین استقراض دولت از بانک مرکزی همواره آخرین ابزار دولت‌ها برای رفع کسری بودجه است چون سبب افزایش تورم می‌شود.

همچنین بخوانید:

بانک مرکزی پس از آینده سراغ مؤسسه ملل رفت

از رکورد روحانی تا مدیریت رئیسی
دولت حسن روحانی رکورددار استقراض از بانک مرکزی بود به گونه‌ای که بر اساس آمار بانک مرکزی، در ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم در شهریور ۱۳۹۲ بدهی دولت به بانک مرکزی حدود ۱۶.۷ هزار میلیارد تومان بود، اما این رقم به دلیل بی‌انضباطی مالی دولت، در مردادماه ۱۴۰۰ یعنی در زمانی که حسن روحانی به کار خود پایان داد، به رقم ۱۶۵ هزار و ۵۵۰ میلیارد تومان رسید و بدهی دولت روحانی به بانک مرکزی (بدون احتساب بدهی شرکت‌های دولتی) ۱۰ برابر شده بود. دولت حسن روحانی در ماه‌های پایانی فعالیتش استقراض گسترده‌ای از منابع بانک مرکزی انجام داد به طوری که در ۳ ماه نخست سال ۱۴۰۰ بدهی دولت به بانک مرکزی بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرد.

همچنین بخوانید:

افول صنایع بزرگ

پایان استقراض از بانک مرکزی در دوره رئیسی

پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، میزان استقراض دولت از بانک مرکزی کنترل شد. یکی از اقدامات مهم و اساسی در دولت سیزدهم، پایدارسازی منابع بودجه عمومی بود. یعنی دولت سیزدهم تلاش کرد به جای استقراض، از منابع سالم درآمدی، بودجه خود را تأمین کند تا کسری بودجه موجب افزایش تورم نشود.
در اقتصادهای پیشرفته جهان، درآمدهای مالیاتی و گمرکی، سالم‌ترین و پایدارترین منابع بودجه دولت محسوب می‌شود که دولت سیزدهم نیز همین رویکرد را در دستور کار قرار داد.
با مدیریت هزینه‌ها، برای نخستین بار در چند دهه اخیر دولت در ابتدای سال ۱۴۰۳ در قالب تنخواه از بانک مرکزی استقراض نکرد و از سوی دیگر، میزان خلق پول بانک‌ها کاهشی شد، دو عاملی که نقش مهمی در کاهش رشد شتابان نقدینگی داشتند.
بر این اساس در حالی که در ۳ ماه نخست سال ۱۴۰۰ دولت حسن روحانی ۵۰ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض کرده بود، در ۳ ماه نخست سا ل ۱۴۰۱ در دولت شهید رئیسی این رقم به ۱۷.۷ هزار میلیارد تومان و در ۳ ماه نخست سال ۱۴۰۲ به ۵.۵ هزار میلیارد تومان و در مدت مشابه سال ۱۴۰۳ به ۷.۳ هزار میلیارد تومان کاهش یافت.
اما دولت چهاردهم مجدداً به برداشت از منابع بانک مرکزی برای رفع کسری بودجه روی آورده است به طوری که در ۳ ماه نخست امسال استقراض دولت از بانک مرکزی به ۹۲.۳ هزار میلیارد تومان رسیده که ۱۲ برابر بیشتر از رقم مدت مشابه سال قبل است.