بسیاری از کارشناسان براین باورند که سالانه ۲۵۰ همت یارانه حوزه آرد و نان هدر میرود، درحالیکه با یکسانسازی قیمت و پرداخت یارانه به خانوارها، مشکلات این حوزه به پایان میرسد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان؛ طرح هوشمندسازی واحدهای خبازی از خرداد ۱۴۰۱ کلیدخورد، اما اجرای این طرح هم نتوانست در کاهش ضایعات و فساد در حوزه آرد و نان تاثیرگذار باشد چراکه بنا بر رصدهای صورت گرفته شاهد عرضه نان با قیمتهای مختلف در واحدهای خبازی، عرضه نان بالاتر از قیمت مصوب و محاسبه آن با درج تعداد نان بیشتر در سامانه نانینو هستیم که بسیاری از صاحبنظران اذعان میکنند که طرح هوشمندسازی نه تنها در مدیریت یارانه حوزه آرد و نان، کاهش تخلفات این حوزه و کنترل قاچاق آرد تاثیری نداشته، بلکه مشکلات این حوزه را افزایش داده است.
علت تخلفات حوزه آرد و نان چیست؟
محمدجواد کرمی رئیس کارگروه آرد و نان گفت: درخواست ما این است که با یکسانسازی نرخ آرد و نان، مابهالتفاوت قیمت نان یارانهای با آزاد پز به حساب خانوارها واریز شود و اجازه دهند فضای رقابتی در حوزه گندم و آرد و نان رخ دهد که هم بحث کیفیت و قیمت شرایط بهتری پیدا میکند که این امر رضایت دولت، نانوا به همراه خواهد داشت.
کرمی با بیان اینکه سالانه ۲۵۰ همت یارانه به حوزه آرد و نان پرداخت میشود، گفت: اگر دولت یارانه به حساب مستقیم خانوار واریز کند، با واقعی شدن قیمت شاهد مصرف بهینه نان و کاهش مصرف گندم خواهیم بود که براین اساس با حذف واسطهها و خرید تضمینی گندم توسط کارخانه، ۲ تا ۲.۵ میلیون تن گندم در مصرف خبازیها صرفهجویی خواهد شد.
در حال حاضر با مشکلات متعدد و گرانفروشی در حوزه نان روبرو هستیم که محمدعلی اسفنانی سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی گفته بود که اگر بناست مشکل تخلفات در زنجیره گندم، آرد و نان حل شود باید بستر تخلف از بین رود و قیمت نان منطقی تعیین شود چراکه نانوایان، نان را با قیمت ۳ سال گذشته عرضه میکنند که این امر منطقی نیست چراکه عوامل مختلف از جمله حقوق و دستمزد، حاملهای انرژی و حملونقل افزایش یافته است.
اسفنانی گفت: هنگامی که نان نرخ درست نداشته باشد از وزن نان کم میکند، یا با کنجد و سبزی قیمت را افزایش میدهند یا آرد را خارج از شبکه به فروش برساند. درنتیجه اگر بناست مشکل حل شود باید بستر تخلف از بین برود.
کاهش ۳۰ درصدی مصرف گندم با یکسانسازی نرخ آرد و نان محقق میشود
عطاالله هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران گفت: تا زمانی که قیمت نان واقعی نشود و یارانه به طور مستقیم در اختیار دهکهای موردنظر قرار نگیرد، مشکلات حوزه آرد و نان استمرار خواهد داشت. کما اینکه در شرایط کنونی یارانه نان هدر میرود.
وی با بیان اینکه سالانه ۱۲.۵ میلیون تن گندم موردنیاز صنف و صنعت و واحدهای خبازی است، افزود: بنا بر آمار ۱۱ میلیون تن گندم موردنیاز واحدهای خبازی و ۱.۵ میلیون تن صنف و صنعت است که با احتساب ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت گندم، ۲۲۰ همت یارانه در حوزه نان پرداخت میشود که براین اساس دولت کمتر از ۱۲ همت در اختیار واحدها قرار میدهد که عملاً ۲۰۸ همت یارانه این حوزه به دست مصرفکننده نمیرسد.
هاشمی با اشاره به تأثیر واقعی شدن قیمت نان در میزان مصرف گندم گفت: با واقعی شدن قیمت نان و پرداخت یارانه به دهکهایی که مستلزم حمایت دولت هستند، علاوه بر کاهش هدررفت یارانه شاهد افت ۲۵ تا ۳۰ درصدی گندم مصرفی به جهت کاهش ضایعات و دورریز این حوزه هستیم.
رئیس بنیاد ملی گندمکاران گفت: تازمانیکه اختلاف میان قیمت آرد آزاد و دولتی وجود دارد به طوریکه قیمت تمامشده گندم بالای ۲۳ تا ۲۴ هزارتومان است و با نرخ ۶۰۰ و ۹۰۰ تومان در اختیار واحدها قرار میگیرد، هیچ راهی جزء آزادسازی قیمت و پرداخت یارانه مستقیم به خانوار نمیتواند جلوی فساد را بگیرد.
براساس اعلام مرکز پژوهشهای غلات ۱۵ تا ۲۰ درصد ضایعات آرد داریم که علل گوناگونی دارد، درحالیکه با آزادسازی قیمت و پرداخت یارانه به حساب مردم، رقابت در بین واحدهای خبازی ایجاد میشود و در مقابل جلوی بسیاری از رانت و فسادها گرفته میشود. کما اینکه طی سالهای ۸۹، ۹۰ و ۹۱ تجربه آزادسازی قیمت را داشتیم که با آزادسازی ۲.۵ میلیون تن گندم صرفهجویی شد که رقم قابل توجهی است.
تخلفات حوزه آرد و نان با یکسانسازی قیمت به پایان میرسد
محمدرضا مرتضوی رئیس انجمن آردسازان گفت: طرح نانینو، نانوایان و صاحبنظران معتقدند هزینهای که برای تجهیز واحدها به کارتخوانهای هوشمند شد، نه تنها نتوانسته اثری در مشکلات حوزه آرد و نان داشته باشد، بلکه خود به یک معضل تبدیل شده است به طوریکه مردم یک عدد نان سنگک ۲۵ هزارتومان میخرند، اما در مقابل باید خرید ۵ عدد نان ثبت میشود که براین اساس تاثیری در کاهش مصرف و سهمیه نداشته است.
به گفته وی، هوشمندسازی آرد و نان، سهمیه واحدهای نانوایی را بر مبنای الگوریتمی کم و زیاد میکند، درحالیکه نانوایان معیار آن را نمیدانند و برای جعل آمار و آمارسازی همانند دیگر سامانهها مشکلات متعددی ایجاد میکند.
مرتضوی ادامه داد: مشکل اصلی دولتها این است که میخواهند نرخ نان را ثابت نگه دارند، درحالیکه سیاستهای فعلی کارساز نیست، درحالیکه با آزادسازی قیمت آرد و نان و پرداخت یارانه به مردم، امکان مدیریت بهتری وجود دارد، کما اینکه تخلفات گستردهای در این حوزه وجود دارد.
رئیس انجمن آردسازان با اشاره به چندنرخی بودن قیمت آرد و نان گفت: اکنون قیمت آرد، گندم و نان چندنرخی است که همین امر موجب شده تا نانوایان تلاش کنند سهمیه بیشتری را دریافت کنند، درحالیکه اگر عرضه و تقاضا باشد، نانوا به میزان کافی آرد خریداری و تولید میکنند. گفتنی است نرخ نان در نقاط مختلف متغیر است و ثابت نیست.
وی گفت: علیرغم آنکه قیمت واقعی آرد ۳۰ هزارتومان است، اما با نرخ ۸۰۰ تومان در اختیار نانوایان قرار میدهد و بدیهی است که زمینه را برای تخلفات گسترده ایجاد میکند. یکسانسازی نرخ آرد و نان در کاهش مصرف و ایجاد رقابت برای تولید نان کیفی اثرگذار است.
با توجه به آنکه ۹۵ درصد نان مصرفی مردم از گندم یارانهای تأمین میشود و در شرایط کنونی تفاوت معناداری بین قیمت نان یارانهای و آزادپز وجود دارد، دولت تصمیم به یکسانسازی این قیمتها گرفته است که انتظار میرود این امر هرچه سریعتر اتفاق بیفتد و در این ارتباط معاون بازرگانی دولتی اعلام کرده است که دولت در تلاش است تا برنامهای جامع برای تخصیص یارانه و یکسانسازی آرد و نان تنظیم نماید و طبق اعلام معاون اول رئیسجمهور، بهزودی اصلاحاتی در نحوه تخصیص یارانه به گندم و آرد نان به مرحله اجرا خواهد رسید.