در ۱۵ ماه نخست فعالیت دولت چهاردهم، سبد معیشت خانوارهای کارگری نسبت به رقم پایان دولت سیزدهم، بیش از ۲۴ میلیون تومان معادل ۸۵ درصد گرانتر شده است. این در حالی است که حداقل حقوق کارگران در سال جاری ۴۵ درصد و دستمزد سایر سطوح حقوقبگیر کارگران هم ۳۲ درصد افزایش یافته است. بنابراین قدرت خرید کارگران در دولت چهاردهم تاکنون کمتر از نصف شده است. با توجه به تداوم گرانیها تا پایان سال و ثابت ماندن حقوق کارگران، طبیعی است در ماههای آتی وضعیت قدرت خرید کارگران بدتر هم خواهد شد.
هزینه مواد خوراکی سبد معیشت یک خانوار کارگری (بر اساس بُعد خانوار ۳.۳ نفری) در پایان دولت سیزدهم ۱۰ میلیون و ۹۷۳ هزار تومان بود که در آبانماه امسال به ۲۰ میلیون و ۳۱۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده است.
یعنی خانوار کارگری هماکنون برای خرید یک سبد ثابت از مواد خوراکی ضروری در طول ماه باید بیش از ۹ میلیون تومان پول بیشتری نسبت به پایان دولت شهید رئیسی بپردازد که نتیجه گرانی شدید مواد غذایی در دولت چهاردهم است.
وضعیت وخیم سبد معیشت
سبد معیشت کارگران، شامل مواد خوراکی ضروری و هزینههای غیرخوراکی یک خانوار کارگری (بر مبنای بُعد خانوار ۳.۳ میانگین کشوری) میشود. سبد معیشت خانوارهای کارگری، تقریبی از هزینههای زندگی یک خانواده کارگری متوسط، شامل هزینه تامین خوراکیهای ضروری، اجارهبهای مسکن، آموزش، لباس، سوخت، درمان، حملونقل و سایر کالاهای متفرقه است.
همانطور که ذکر شد سبد معیشت کارگران دو بخش دارد: ۱- بخش مواد خوراکی ۲- بخش هزینههای غیرخوراکی.
هزینههای خوراکی سبد معیشت کارگران بر اساس سبد ارائهشده از سوی انستیتو تحقیقات تغذیهای و صنایع غذایی کشور (با همکاری دانشکده علوم تغذیه و رژیمشناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران)، برای میزان کالری موردنیاز هر فرد محاسبه میشود.
این موسسه، حداقل کالری موردنیاز افراد را تعیین میکند که شامل ۱۳ ماده غذایی اصلی است که میتواند نیازهای تغذیهای روزانه افراد را برآورده کند. این سبد شامل اقلام مختلفی است که مصرف روزانه و ماهانه آنها به میزان مشخص، احتمال بروز مشکلات ناشی از سوءتغذیه را کاهش میدهد؛ به عبارت دیگر، اگر افراد این اقلام را مطابق با توصیههای انستیتو مصرف کنند، دچار کمبودهای غذایی نخواهند شد.
مقایسه هزینه خوراکی سبد معیشت کارگری
با محاسبه سرانه مصرف اعلامی انستیتو تغذیه برای هر گروه مواد غذایی و قیمت آنها طبق اطلاعات مرکز آمار، مشخص میشود که هزینههای خوراکی سبد معیشت غذایی در پایان دولت سیزدهم (مردادماه ۱۴۰۳) برای هر نفر ۳ میلیون و ۳۲۵ هزار تومان بوده است اما در آبانماه امسال به ۶ میلیون و ۱۵۴ هزار تومان افزایش پیدا کرده است.
بدین ترتیب هزینه مواد خوراکی سبد معیشت یک خانوار کارگری (بر اساس بُعد خانوار ۳.۳ نفری) در پایان دولت سیزدهم ۱۰ میلیون و ۹۷۳ هزار تومان بود که در آبانماه امسال به ۲۰ میلیون و ۳۱۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده است.
به عبارت سادهتر، هزینه تامین یک سبد ثابت از مواد خوراکی ضروری در پایان دولت سیزدهم برای یک خانوار ۱۰ میلیون و ۹۷۳ هزار تومان آب میخورد که در آبانماه امسال به ۲۰ میلیون و ۳۱۰ هزار تومان افزایش یافته که معادل رشد ۸۵ درصدی در این ۱۵ ماه است. یعنی خانوار کارگری هماکنون برای خرید یک سبد ثابت از مواد خوراکی ضروری در طول ماه باید بیش از ۹ میلیون تومان پول بیشتری بپردازد که نتیجه گرانی شدید مواد غذایی در دولت چهاردهم است.
مقایسه سبد معیشت کل کارگری
در محاسبات کمیته دستمزد شورای عالی کار، خانوارهای کارگری در دهک چهارم درآمدی لحاظ شدهاند که در این دهک، سهم خوراکیها از سبد هزینههای خانوار ۳۸.۹ درصد است و ۶۱.۱ درصد هم سهم سایر اقلام همچون هزینه اجارهبها، بهداشت، حملونقل، سوخت، ارتباطات، لوازم خانگی و سایر اقلام غیرخوراکی است.
درنتیجه، سبد معیشت آبانماه ۱۴۰۴ خانوارهای کارگری (بر اساس بُعد خانوار ۳.۳ نفری) با در نظر گرفتن فرمولهای مورداستفاده نمایندگان کارگری در شورای عالی کار و با اتکا به دادههای رسمی مرکز آمار ایران، ۵۲.۲ میلیون تومان برای مجموع هزینههای خوراکی و غیرخوراکی برآورد میشود که شامل ۲۰.۳ میلیون تومان هزینه خوراکی ضروری و ۳۱.۹ میلیون تومان هزینههای غیرخوراکی است.
این در حالی است که در مردادماه ۱۴۰۳ در پایان دولت سیزدهم سبد معیشت خانوارهای کارگری ۲۸.۲میلیون تومان برآورد شده بود که شامل ۱۰.۹ میلیون تومان هزینه خوراکی و ۱۷.۳ میلیون تومان هزینههای غیرخوراکی بود.
بر این اساس در دولت چهاردهم تاکنون نسبت به پایان دولت سیزدهم، سبد معیشت خانوارهای کارگری (بُعد خانوار ۳.۳ نفری) به طور ماهانه بیش از ۲۴ میلیون تومان معادل ۸۵ درصد افزایش پیدا کرده است.
این در حالی است که از ابتدای امسال حقوق کارگران (سایر سطوح حقوقبگیر به غیر از حداقلبگیران) حدود ۳۲ درصد افزایش پیدا کرده است که با توجه به افزایش ۸۵ درصدی سبد معیشت در یک سال اخیر، مشخص است که قدرت خرید کارگران به شدت کمتر از سطح مرداد ۱۴۰۳ شده است.