کوتاهی وزیر کار دولت چهاردهم در اجرای مرحله جدید کالابرگ در آبان‌ماه با وجود تاکیدات مکرر مجلس
با وجود اصرار و تاکیدات رئیس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای اجرای کالابرگ در آبان‌ماه با شیوه جدید (عرضه کالاهای اساسی با قیمت ثابت)، نهایتاً احمد میدری، وزیر کار دولت چهاردهم، که مسئول اصلی این پروژه است نتوانست در آبان‌ماه کالابرگ را توزیع کند.
این در حالی است که مدت‌ها است طرح استیضاح میدری در مجلس با امضای تعداد زیای از نمایندگان ثبت شده است. اهمال میدری در اجرای کالابرگ با وجود پیگیری‌های مجلس، می‌تواند سرنوشت کاری او را در وزارت کار دگرگون کند.
افزایش شدید قیمت مواد غذایی در یک سال اخیر و فشار شدید به سفره اقشار متوسط و کم‌درآمد سبب شد تا طرح‌های معیشتی موفق دولت شهید رئیسی همچون کالابرگ مجددا مورد توجه قرار گیرد. در سال جاری طرح کالابرگ به شیوه گذشته ادامه یافت که با اعتراض مجلس مواجه شده است. نمایندگان می‌گویند در طرح کالابرگ، باید کالاهای اساسی در طول سال با قیمت ثابتی به مردم عرضه شود. اما با وجود پیگیری‌های مجلس، اهمال وزارت کار سبب تاخیر در اجرای این طرح شده است.
اشاره رهبر انقلاب به کالابرگ
مهمتر از همه آن که رهبر معظم انقلاب در دیدار شهریورماه سال جاری با هیات دولت، با تأکید بر اقدامات جدی‌تر برای «انضباط بازار» و رفع دغدغه مردم درباره افزایش بی‌ضابطه قیمت کالاها، به اجرای طرح کالابرگ اشاره و تصریح کردند: «بالاخره مسئله معیشت مردم یکی از مهم‌ترین مسائل کشور است؛ همان‌طوری که حالا آقای رئیس‌جمهور هم اشاره کردند، باید ترتیبی داد که مردم تعدادی ــ حالا مثلاً حدود ده کالا یا اندکی کمتر ــ از کالاهای اساسی را بتوانند بدون دغدغه افزایش قیمت تهیّه کنند؛ یعنی این‌‌جور نباشد که امروز یک قیمتی باشد و فردا به خاطر تورّم، قیمت دو برابر بشود یا مثل دو برابر بشود. حالا دوستان اسم کالابرگ را می‌آورند و کسانی که اهل فنّند، کسانی که واردند، تأیید می‌کنند؛ بنده هم چون خودم در این مسئله ورودی ندارم، به نظرم باید دنبال کرد این کار را و گفته می‌شود که زمینه به‌کارگیری کالابرگ‌های الکترونیکی هم وجود دارد؛ یعنی زیرساختش الآن موجود است و می‌شود از آن استفاده کرد که مثلاً ترتیبی اتّخاذ بشود که مردم بتوانند نزدیک به ده قلم کالا را بدون دغدغه با قیمت ثابت تهیّه کنند. این هم یک توصیه در این مورد.»
پیگیری‌های مستمر رئیس مجلس برای اجرای کالابرگ
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، هم پس از تذکر رهبر انقلاب، چند بار به وزارت کار اولتیماتوم داد که تا پایان آبان‌ماه طرح کالابرگ به شیوه جدید را اجرا کند اما آبان‌ماه تمام شد و وزارت کار چنین اقدامی انجام نداد.
22 مهرماه محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به تذکرهای مطرح شده از سوی تعدادی از نمایندگان درباره استنکاف وزارت رفاه از عمل به قانون بودجه سال ۱۴۰۴ درباره اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها گفت: این موضوع در جلسه سران قوا مطرح شده همه مقدمات فراهم شده است که دولت در آبان ماه قانون کالابرگ الکترونیک که بر اساس آن کالا باید ارائه شود، اجرا خواهد شد. همچنین دولت به طور جدی در حال دنبال کردن موضوع حذف سه دهک درآمدی بالا از دریافت یارانه است.
6 آبان‌ماه در جلسه علنی مجلس که برای بررسی عملکرد دستگاه‌های متولی در اجرای طرح کالابرگ و با حضور احمد میدری وزیر کار برگزار شد، قالیباف گفت: دولت و مجلس تصمیم گرفتند که در آبان‌ماه کالابرگ الکترونیک که توزیع کالا است اجرایی شود کسی به اصل موضوع هم کسی خدشه وارد نکند.
قالیباف در ادامه خاطرنشان کرد: در برنامه هفتم آمده است که وزارت تعاون مجاز است در سقف منابع مربوط در قوانین بودجه سنواتی با طراحی و استقرار نظام تأمین اجتماعی چندلایه، مبتنی بر آزمون وسع باهدف کاهش فقر مطلق و بهبود توزیع درآمد و با شناسایی اقشار کم‌درآمد تا دهک هفتم درآمدی، در قالب بسته معیشتی پایه به خانوارهای کم‌درآمد به‌صورت کالابرگ الکترونیکی مازاد بر یارانه‌های قانونی اقدام کند.
رئیس مجلس شورای اسلامی، بیان کرد: آقای میدری نگویید مجلس به ما گفته است ۲۰ میلیون یا ۳۰ میلیون یا ۴۰ میلیون از یارانه‌بگیران را کم کنید، مجلس در قانون آورده است که بر اساس نظام تأمین اجتماعی و با آزمون وسع بین ۱۰ دهک، ۷ دهک را شناسایی کنید.
وی در ادامه تاکید کرد:آقای میدری موضوع را نپیچانیم، شما باید آزمون وسع را انجام دهید. هدف مجلس این است که یارانه‌ای که ابتدای زنجیره به صورت ارز به نهاده‌ها می‌دهیم به کالاهای مشخصی تبدیل کرده و حداقل ۲۱۰۰ کالری در روز به خانواده‌های ۷ دهک برسد. امروز می‌خواهیم بشنویم که آزمون وسع را انجام دادید و آیا افراد می‌توانند که در سامانه رفاه ایرانیان مراجعه کنند و اطلاعات خود را اصلاح کنند.
رئیس مجلس شورای اسلامی در پایان خطاب به میدری بیان کرد: این ماه تصمیم دولت و مجلس بر این است که کالابرگ را اجرا کند. حتماً در این ماه باید به آن هفت دهکی که به آنان تعلق می‌گیرد، ما کالابرگ را بدهیم. ان‌شاءالله وزارتخانه آمادگی این کار را داشته باشد. ان‌شاءالله ما با اطلاعات دقیقی که شما می‌دهید بتوانیم عمل کنیم. این را هم روشن بگویم که تامین اعتبار این کار، بودجه این کار، ارز این کار و ریال این کار طبیعتا به عهده سازمان برنامه و بودجه است.
رئیس مجلس در ۱۲ آبان‌ماه هم مجددا درباره کالابرگ صحبت کرد و گفت: به دنبال اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی هستیم که آن را از مجلس یازدهم پیگیری کرده‌ایم و معتقدیم برای اینکه انتهای زنجیره از یارانه بهره‌مند شود باید در قالب کالا آن را دریافت کند. ما برای اصلاح روند پای کار ایستاده‌ایم و حتما باید این طرح در آبان ماه اجرا شود حتی اگر در مرحله اول صرفا به ۳ دهک پایین جامعه داده شود و سپس با فاصله زمانی کوتاه برای همه ۷ دهک اجرایی شود همچنین منابع اعتباری مورد نیاز آن نیز باید مشخص و تأمین شود.
۲۰ آبان ماه قالیباف در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی و در جریان ارائه گزارش احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره عملکرد یک‌ساله این وزارتخانه در اجرای برنامه هفتم توسعه گفت که دیشب سخنگوی دولت موضوع «سبد کالا» را مطرح کرده که با قانون و برنامه هفتم توسعه مطابقت ندارد.
وی ادامه داد: اعتباراتی با زحمت تأمین و قرار شد پایان آبان‌ماه، کالابرگ الکترونیکی از طریق سکوها دهیم و به همان طریقی که می‌دانید، کالا به خانواده‌ها دهیم.
رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در این شرایط یک‌مرتبه سخنگوی دولت شب گذشته مطلب دیگری را اعلام کرد، آیا این به این معناست که نمی‌خواهید برنامه هفتم و قانون بودجه را اجرا کنید؟ چطور شد که سبد کالا را مطرح کردند؟
میدری در پاسخ به قالیباف گفت: تأمین مالی شده اما درباره شیوه اجرایی آن، خواست دولت و مجلس این است که کالا را با قیمت ثابت به مردم عرضه کنیم.
رئیس مجلس شورای اسلامی در واکنش به این پاسخ میدری، بیان کرد: ما هم می‌دانیم که چنین چیزی خواست دولت، مجلس و قانون است اما سخنگوی دولت بدون توجه به خواست دولت و مجلس، بحث سبد کالا را اعلام می‌کند؟
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه، پاسخ داد: به نظرم منظور سخنگوی دولت، تأمین منابع مالی بوده که سازمان برنامه و بودجه در دولت اعلام کرده است.
قالیباف در ادامه، گفت: من و شما می‌دانیم که تأمین مالی برای کالابرگ الکترونیک شده است و دوستان در دولت برای تأمین مالی زحمت کشیده‌اند.
میدری افزود: امشب جلسه‌ای با شما برای تصمیم‌گیری در این مورد داریم که قالیباف در این زمینه، گفت: امشب جلسه داریم، اما شب گذشته سخنگوی دولت، خلاف قانون و برنامه موضوع سبد کالا را بیان کرده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: اگر خبر اعلام کنند خوب است، نه اینکه گفته شود قرار است سبد کالا داده شود و باید کالابرگ الکترونیک را دنبال کنیم.
آیا مشکل کالابرگ، کمبود اعتبار است؟
در حالی که ابتدا گفته می‌شد منابع اجرای طرح، کافی نیست اما اظهارات مقامات دولتی در یک ماه گذشته حاکی از تامین منابع اجرای مرحله پنجم کالابرگ با شیوه جدید است.
15 آبان حسن نوروزی، مدیرعامل سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها از تامین منابع مورد نیاز و آمادگی برای اجرای مرحله پنجم طرح کالابرگ الکترونیک خبر داد.
مدیرعامل سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها در خصوص چگونگی و زمان اجرای طرح عنوان داشت: زمان دقیق آغاز طرح توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اطلاع‌رسانی می‌گردد.
18 آبان هم سخنگوی دولت در گزارش تلویزیونی گفت: تامین منابع اختصاص مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک انجام شد و ان‌شاءالله کالابرگ به هفت دهک پرداخت می‌شود.
21 آبان نیز سید حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، در حاشیه جلسه هیئت دولت اعلام کرد منابع پرداخت کالابرگ برای هفت دهک اول تأمین شده و امروز تخصیص آن به وزارت رفاه انجام می‌شود.
پیش از این، رئیس سازمان برنامه و بودجه ۷ آبان با بیان اینکه کالابرگ در آبان‌ماه به شیوۀ جدید عرضه خواهد شد، گفته بود: با توجه به اینکه برخی قشرهای جامعه به دریافت پروتئین یا کالاهای ضروری خاص نیاز دارند و هدف ما از اختصاص این منابع، تأمین همین نیازهاست، ممکن است در نحوه پرداخت‌ها تغییراتی از این نوع ایجاد شود. به این معنا که این منابع مالی به‌صورت حمایت برای خرید چند قلم کالای مشخص با قیمت ثابت ارائه شود تا مردم از نوسان‌های بازار آسیب نبینند.
توفیقات طرح کالابرگ الکترونیکی در دولت سیزدهم
طرح کالابرگ الکترونیکی در مدت اجرای خود در دولت سیزدهم، توانست حمایت‌های قابل توجهی از خانوارهای کم‌درآمد فراهم کند. این طرح در ابتدا ۲۰ میلیون نفر از خانوارهای تحت پوشش یارانه را در نظر گرفت و موفق شد تا بیش از ۴۵ درصد از کالاهای اساسی مورد نیاز این خانوارها را از طریق سامانه‌های الکترونیکی تأمین کند. آمار نشان می‌دهد که این طرح در کاهش فشار معیشتی ۴۰ درصد از خانوارهای با درآمد پایین و دهک‌های آسیب‌پذیر بسیار مؤثر بود. همچنین در قالب اجرای این طرح، معیشت ۳۵ درصد از خانوارهای شهری و ۵۰ درصد از خانوارهای روستایی که در وضعیت معیشتی سخت قرار دارند، تا حد قابل توجهی بهبود یافته است.
این اقدامات باعث شد که بسیاری از خانوارها که پیش از این به سختی قادر به تأمین مایحتاج اولیه خود بودند، به‌ویژه در شرایط تورم فزاینده، از کالاهای اساسی نظیر برنج، روغن، گوشت، و شکر با قیمت‌های یارانه‌ای بهره‌مند شوند. به‌علاوه، اجرای طرح به شفاف‌سازی در توزیع یارانه‌ها و جلوگیری از بروز فساد مالی و سوءاستفاده‌ها کمک کرد و توانست هم‌زمان موجب کاهش اتلاف منابع در بخش توزیع کالاهای اساسی شود.
میدری از ادعای طراحی کالابرگ تا بی‌میلی به اجرا
طرح کالابرگ، از طرح‌هایی بود که دولت شهید رئیسی با همکاری مجلس و از سال ۱۴۰۱ بنا نهاد و تا پایان دولت سیزدهم ادامه یافت و با استقبال بیش از ۹۰ درصدی مردم مواجه شد؛ اما دولت چهاردهم در ابتدای فعالیتش تمایلی به ادامه آن نداشت.
البته احمد میدری در زمان اخذ رأی اعتماد از مجلس در ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ مدعی شد که او بنیان‌گذار طرح کالابرگ بوده است. میدری در مجلس گفت: از پیش از انقلاب اسلامی تا سال ۱۳۹۲، توزیع کالاهای توسط دولت انجام می‌شد. هنگامی‌که دولت آقای روحانی بر سر کار آمد و تصمیم به این کار گرفت، من به عنوان معاون رفاه این وزارتخانه گفتم که اجرای این سیاست به این شکل غلط است؛ اما وزارت صنعت، معدن و تجارت به همان شکل سنتی این کار را آغاز کرد و صف‌های طولانی تشکیل شد و متأسفانه دو نفر از هم‌وطنان ما فوت کردند. بر اساس نظری که ما از قبل نوشته بودیم این کار به ما واگذار شد، در مدت ۴ ماه اقدامی که برای بیش از ۶۰ سال به شکل سنتی و شاید همراه با فساد صورت می‌گرفت را با همکاری بانک مرکزی، در همه فروشگاه‌ها و با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و شبکه بانکی به شکل مدرن انجام دادیم و دولت شهید رئیسی این راه را به عنوان طرح کالابرگ الکترونیک ادامه داد.
اما میدری پس از اخذ رأی اعتماد از مجلس، راه دیگری پیش گرفت و نشان داد تمایلی به ادامه کالابرگ ندارد. او ۱۲ آبان ۱۴۰۳ ادعا کرد که سال ۱۴۰۳ مبلغی برای کالابرگ در بودجه دیده نشد، در لایحه بودجه ۱۴۰۴ هم اعتباری برای کالابرگ دیده نشده است.
رسانه‌های اصلاح‌طلب و حامی دولت پزشکیان هم شروع کردند به تخریب طرح کالابرگ که نشان می‌داد فضاسازی رسانه‌ای مقدمه‌ای برای کنار گذاشتن دائمی طرح کالابرگ است.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم نیز در ادامه وارد میدان شد و در آبان‌ماه ۱۴۰۳ ادعا کرد زیرساخت‌های لازم برای اجرای طرح کالابرگ مهیا نیست. این ادعا در حالی بود که چند مرحله کالابرگ در دولت شهید رئیسی اجرا شده بود و مشکلی هم پیش نیامده بود.
ضمن اینکه در دی‌ماه ۱۴۰۳ محمد حسین‌زاده نماینده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در یک گفت‌وگوی تلویزیونی در خصوص این طرح گفت: اکنون داده‌های قابل دسترسی برای پیاده‌سازی بهتر این طرح مهیا است، شبکه وسیعی از فروشندگان خرد به شبکه ملی اعتبار (طرح کالابرگ الکترونیکی) پیوسته‌اند و بیش از ۲۳۰ هزار فروشنده به آن متصل هستند. همچنین ۱۲ هزار فروشگاه‌های زنجیره‌ای و تعداد زیادی درگاه پرداخت الکترونیکی که عملیات پرداخت را برعهده دارند نیز به این شبکه متصل شده‌اند؛ با این اوصاف تمامی زیرساخت‌ها برای اجرایی شدن این طرح مهیا است. این شبکه توانایی این را دارد که هر نوع طرح حمایتی را پوشش دهد.
حمایت کارگران از طرح کالابرگ
اظهارات میدری در ابتدای دولت چهاردهم علیه طرح کالابرگ با واکنش‌هایی از سوی جامعه کارگری همراه بود.
سمیه گلپور، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران طی نامه‌ای به مسعود پزشکیان نوشت: کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران، با توجه به الزامات قانونی و مصوبات مجلس شورای اسلامی، نگرانی خود را در خصوص توقف طرح کالابرگ الکترونیکی که به دلیل “فقدان زیرساخت‌های کافی” اعلام شده است، به اطلاع می‌رساند. طرح کالابرگ الکترونیکی که در دولت سیزدهم به منظور حمایت از خانوارهای کم‌درآمد، به‌ویژه کارگران، به اجرا درآمد، طبق بندهای مختلف مصوبات مجلس شورای اسلامی، به‌ویژه در چارچوب سیاست‌های کلی رفاه اجتماعی، ضرورتی حیاتی است. این طرح به‌ویژه در کاهش فشارهای اقتصادی ناشی از تورم و افزایش قیمت‌ها برای جامعه هدف، اثربخشی بالایی داشته است.
بازگشت به کالابرگ پس از تورم ارزی
اما در زمستان سال گذشته پس از تورمی که به علت گرانی شدید ارز ایجاد شد، مسئولان دولت چهاردهم مجدداً طرح کالابرگ را احیا کردند که با طرح دولت سیزدهم تفاوت اساسی داشت.
در طرح دولت شهید رئیسی، به گونه‌ای برنامه‌ریزی‌شده بود که افراد دریافت‌کننده یارانه نقدی در صورت خرید ۱۱ قلم ماده خوراکی اصلی، از حدود ۲۲۰ هزار تومان تخفیف برخوردار می‌شدند. بدین ترتیب اقشار هدف، به خرید کالاهای اساسی هدایت می‌شدند؛ اما در دولت چهاردهم صرفاً پول به حساب افراد واریز شد که تفاوتی با یارانه نقدی نداشت. توزیع نقدی یارانه با اهداف کالابرگ که تأمین پروتئین و کالری موردنیاز اقشار کم‌درآمد است، متفاوت است. ضمن اینکه در دولت شهید رئیسی با افزایش قیمت ۱۱ قلم کالای مشمول سبد کالابرگ، طی مراحل مختلف، مبلغ تشویقی استفاده از کالابرگ هم افزایش می‌یافت تا سهم پرداختی خانوارها افزایش نیابد، اما در چند مرحله کالابرگ که در دولت چهاردهم توزیع شده، یک رقم ثابت همچون یارانه نقدی پرداخت شده است.
شیوه دولت چهاردهم در توزیع کالابرگ، با آنچه که مجلس و خصوصاً محمدباقر قالیباف رئیس مجلس پیگیر آن است، در تعارض است. طبق شیوه مدنظر مجلس، باید سبد کالاهای اساسی با قیمت ثابت در طول سال توزیع شود و اگر قیمت آنها افزایش یافت، دولت باید مابه‌التفاوت را حساب کند.
انتقاد مجلس از شیوه اجرای کالابرگ
در سال جاری هم طرح کالابرگ به شیوه سال گذشته ادامه یافت که با اعتراض مجلس مواجه شده است. محمدباقر قالیباف چند بار به وزارت کار اولتیماتوم داد که تا پایان آبان‌ماه طرح کالابرگ به شیوه جدید را اجرا کند اما آبان‌ماه تمام شد و وزارت کار چنین اقدامی انجام نداد.
به نظر می‌رسد علت بی‌میلی میدری به اجرای کالابرگ، نگاه سیاسی او باشد. او جزو فعالان سیاسی اصلاح‌طلب بوده و سابقه نمایندگی مجلس در دوره ششم را دارد و در آن دوره جزو امضاکنندگان نامه موسوم به جام زهر خطاب به مقام معظم رهبری بود. شاید نگاه سیاسی میدری به مسائل ملی سبب عدم تمایل او به اجرای کالابرگ شده است چراکه احتمال می‌رود چون طرح کالابرگ، توسط دولت شهید رئیسی کلید زده شد، جریان افراطی اصلاح‌طلب تصور می‌کنند هرچقدر هم این طرح موفق باشد، مردم آن را به پای دولت شهید رئیس می‌زنند، نه دولت پزشکیان. در هر صورت، میدری که به علت انتصاب چهره‌های افراطی اصلاح‌طلب در شرکت‌های پول‌ساز زیرمجموعه وزارت کار، زیر تیغ استیضاح نمایندگان مجلس است، در موضوع کالابرگ هم نمره تجدیدی گرفته است.
آبان ۲۷, ۱۴۰۴
آبان ۲۷, ۱۴۰۴
آبان ۲۷, ۱۴۰۴
آبان ۲۵, ۱۴۰۴
آبان ۱۳, ۱۴۰۴
آذر ۲, ۱۴۰۴
آذر ۲, ۱۴۰۴
