بازار محصولات پتروشیمی طی هفته‌های اخیر، معاملات پرنوسانی را تجربه کرده است. در این بین رقابت خرید در بازار محصولی مانند پلی‌اتیلن که ظرفیت اسمی ۵.۱ میلیون تنی و سهم بیش از ۱۰ درصدی در محصولات پتروشیمی صادراتی کشور دارد، نگرانی صنایع پایین‌دستی را به‌همراه داشته است؛ چراکه باوجود ظرفیت بالای تولید پلی‌اتیلن در کشور، دلیل اصلی رقابت این محصول را باید در مواردی به جز کمبود ظرفیت و عدم تولید پتروشیمی‌ها جستجو کرد.

به گزارش مسیر اقتصاد، بررسی بازار محصولات پتروشیمی طی هفته گذشته، نشان از التهاب بازار پلی‌اتیلن دارد. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که ظرفیت تولید پلی‌اتیلن کشور، قابل توجه است و به نوعی ظرفیت آن از تقاضای صنایع پایین‌دستی نیز بیشتر است.
بررسی معاملات بازار پلی‌اتیلن

همچنین بخوانید:

شریعتمداری به‌جز رابطه سیاسی‌ چه شایستگی دارد؟

مفهوم رقابت خرید، در ابتدا پدیدهٔ مازاد تقاضا را به ذهن متبادر می‌کند؛ به همین جهت وجود رقابت در بازار پلیمری مانند پلی‌اتیلن سؤال‌برانگیز است. چراکه این محصول دارای ظرفیت اسمی ۵.۱ میلیون تنی و سهم بیش از ۱۰ درصدی در محصولات پتروشیمی صادراتی کشور دارد.

همچنین بخوانید:

طرح‌های پتروشیمی برنامه هفتم؛ بنزین روی آتش ناترازی انرژی

ظرفیت بیش از ۵ میلیون تنی پلی‌اتیلن و مقایسه آن با نیاز واقعی صنایع پایین‌دستی، بیانگر این موضوع است که در اغلب گریدهای پلی‌اتیلن، نباید هیچ‌گونه مازاد تقاضا وجود داشته باشد؛ با این حال درصد رقابت‌های بالا طی عرضه‌های هفته گذشته پلی‌اتیلن، خلاف این موضوع را نشان می‌دهد.

بررسی معاملات گریدهای مختلف پلی‌اتیلن در هفتهٔ اول آذرماه نشان از وجود رقابت در تمام این عرضه‌ها دارد. درصد رقابت خرید این محصولات در نمودار زیر نشان داده شده است.

با توجه به ظرفیت تولید پلی‌اتیلن در کشور، ریشهٔ چنین نوسانات و التهاب در بازار را باید در سمت تقاضای محصولات جستجو کرد. چالش وجود تقاضای کاذب و سوداگری در بازار محصولات پتروشیمی، از عوامل اصلی افزایش رقابت در بازار پلی‌اتیلن است. درواقع تفاوت نرخ ارز آزاد و حواله ارزی، محرک اصلی سوداگران و دلالان برای کسب سود از بازار محصولات پتروشیمیایی است که سبب ایجاد التهاب و شکل‌گیری بازار غیررسمی محصولات پتروشیمیایی می‌شود.

همچنین بخوانید:

طرح‌های پتروشیمی برنامه هفتم؛ بنزین روی آتش ناترازی انرژی

نقاط مغفول در نظام فعلی سهمیه‌بندی خرید محصولات پتروشیمی سبب شده است تا تخصیص سهمیه بهین‌یاب به واحدهای پایین‌دستی، با خطا همراه باشد و از سوی دیگر پایش و رصد مناسبی نیز بر سهمیه تخصیص داده شده صورت نگیرد. به همین واسطه برآورد دقیقی از اینکه چه میزان از محصولات خریداری شده در بورس کالا روانه تولید شده و چه میزان از آن مجدد در بازار غیررسمی به فروش رفته وجود ندارد. با توجه به وجود ظرفیت مناسب پلی‌اتیلن در کشور، اشکالات فرآیند تخصیص سهمیه می‌تواند به عنوان دلیل اصلی رقابت‌های این محصول عنوان شود.
لزوم مدیریت عرضه و تقاضا برای مقابله با التهابات بازار

در ماه‌های اخیر، نوسانات ارزی و انتظارات تورمی نیز بر تقاضا اثرگذار بوده است. زمانی که صنایع پایین‌دستی انتظار رشد قیمت محصولات در آینده را دارند، تمایل پیدا می‌کنند تا خریدهای آتی خود را در حال حاضر انجام دهند؛ زیرا به واسطه انتظارات تورمی، پیش‌بینی می‌شود که خرید محصولات در آینده با هزینه‌های بالاتری همراه خواهد بود. این پدیده می‌تواند تأثیرات مختلفی بر رقابت در بورس کالا داشته باشد و در چنین مقاطعی سبب افزایش آن شود.

برای مقابله با رقابت‌های کاذب، لازم است که شرکت ملی صنایع پتروشیمی توجه بیشتری به مدیریت عرضه و تنظیم بازار محصولات داشته باشد. همچنین پایش داده‌های تاریخی موجود از تقاضای محصولات و استفاده از ابزارهایی نظیر یادگیری ماشین می‌تواند در پیش‌بینی تقاضای صنایع پایین‌دستی و مقابله با اختلالات زنجیره تأمین مؤثر باشد.

وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز به عنوان یکی از بازیگران حوزه تأمین محصولات موردنیاز صنایع پایین‌دستی، نقش پررنگی در مدیریت تقاضای محصولات دارد؛ این وزارتخانه و به طور خاص دفتر صنایع شیمیایی و پلمیر می‌بایست با اصلاح فرآیند تخصیص سهمیه بهین‌یاب، بخشی از تقاضای کاذب را حذف کرده و از بروز التهابات ناگهانی در بازار محصولات پتروشیمی جلوگیری کند.