اخیرا رسانه‌های اصلاح‌طلب با استناد مخدوش به آمار بانک مرکزی درباره نرخ تورم مدعی شده‌اند که بالاترین تورم پس از انقلاب در دولت شهید رئیسی رقم خورده است.
این ادعا کاملا نادرست است. بررسی تاریخچه آمار تورم بانک مرکزی نشان می‌دهد بالاترین تورم پس از انقلاب به دولت حسن روحانی تعلق دارد و آن رکورد هنوز شکسته نشده است.

چند نکته:
نکته ۱- تاریخچه آمار تورم بانک مرکزی به طور ماه به ماه از سال ۱۳۶۱ به بعد در دسترس است و قبل از سال ۱۳۶۱، آمار تورم بانک مرکزی فقط به صورت سالانه (آمار اسفندماه هر سال) موجود است؛ بنابراین برای شناسایی بالاترین تورم پس از انقلاب باید آمارهای سال ۱۳۶۱ تاکنون را مورد لحاظ قرار داد.
نکته ۲- از آنجا که آمار تورم اسفند سال ۱۳۶۰ حدود ۲۲.۸ درصد، ‌اسفند سال ۱۳۵۹ حدود ۲۳.۵ درصد، اسفند سال ۱۳۵۸ حدود ۱۱.۴ درصد و اسفند سال ۱۳۵۷ حدود ۱۰ درصد بوده، از این رو مشخص است که در سایر ماه‌های آن سال‌ها هم تورم در همان محدوده اسفند بوده است؛ بنابراین می‌توان گفت که در سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰ که آمارهای تورم به طور ماه به ماه در دسترس نیست، اما با توجه به تورم پایین اسفند هر سال، رکورد تورمی در سایر ماه‌ها هم رخ نداده است چراکه در سال‌های بعد شاهد تورم‌های به شدت بیشتری نسبت به این چند سال اول انقلاب بوده‌ایم.
نکته ۳- بانک مرکزی هر چند سال یک بار، سال پایه محاسبه تورم را تغییر می‌دهد. علت تغییر سال پایه محاسبه تورم، تغییر در الگوی مصارف خانوارها و درنتیجه تغییر در ضرایب اهمیت و اقلام سبد مصرفی خانوارها است. با تغییر سال پایه، طبیعتاً در نتایج شاخص قیمتی مصرف‌کننده محاسبه شده بر اساس سال پایه قدیم و جدید تفاوت به وجود می‌آید. بدیهی است هرچه تغییرات در الگوی مصارف خانوارها و درنتیجه ضرایب اهمیت اقلام، بیشتر باشد اختلاف مشاهده شده در نتایج هم بیشتر خواهد بود. زمان تغییرات سال پایه بانک مرکزی بدین شرح بوده است: ‌۱۳۷۶، ۱۳۸۳، ۱۳۹۰، ۱۳۹۵ و ۱۴۰۰.
نکته ۴- بانک مرکزی از ابتدای سال ۱۴۰۰ سال پایه محاسبه تورم را به سال ۱۴۰۰ تغییر داده است. آنطور که مشخص است به علت تغییرات زیادی که الگوی مصارف خانوارها و درنتیجه ضرایب اهمیت اقلام در سبد محاسبه تورم در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۵ داشته، ارقام تورم محاسبه‌شده برای ماه‌های مشابه در مبنای دو سال پایه ۱۳۹۵ و ۱۴۰۰ تفاوت زیادی دارد. به عنوان مثال سهم مواد غذایی از سبد هزینه‌ای خانوارها در سال ۱۴۰۰ به ۳۲.۴۵ درصد از کل هزینه‌های آنها رسیده در حالی که در سال ۱۳۹۵ فقط ۲۵.۵۱ درصد بود. این نشان می‌دهد که در محاسبه تورم با سال پایه ۱۴۰۰، نسبت به نحوه محاسبه تورم با سال پایه ۱۳۹۵ هرگونه افزایش قیمت مواد غذایی تاثیر بیشتری بر تورم کل دارد.

همچنین بخوانید:

چرا تورم ماندگار شد و چگونه می‌توان مسیر آن را تغییر داد؟

به دلیل تفاوت فاحش فوق، علی‌القاعده نمی‌توان تورم ماه به ماه سال‌های قبل از ۱۴۰۰ را بر مبنای سبد اقلام سال پایه ۱۴۰۰ محاسبه کرد؛ بنابراین برای مقایسه تورم کشور به طور ماه به ماه همچنان باید به سال پایه ۱۳۹۵ مراجعه کرد و بانک مرکزی هم احتمالا به همین دلیل است که هنوز هم در کنار تورم با سال پایه ۱۴۰۰، نرخ تورم را بر مبنای سال پایه ۱۳۹۵ نیز محاسبه می‌کند.

بالاترین تورم متعلق به کدام دولت است؟
بر اساس اطلاعات بانک مرکزی از تورم کشور از فروردین ۱۳۶۱ تا مهر ۱۴۰۴ بر مبنای سال پایه ۱۳۹۵، بالاترین تورم ثبت‌شده مربوط به شهریور ۱۴۰۰ یعنی هم‌زمان با پایان دولت حسن روحانی است که تورم به ۵۹.۲ درصد رسید. از آنجا که نرخ تورم بر اساس درصد تغییرات شاخص کل در ۱۲ ماه منتهی به ماه موردنظر نسبت به ۱۲ ماه منتهی به ماه مشابه سال قبل محاسبه می‌شود، طبیعی است که در چند ماه اول دولت شهید رئیسی همچنان آثار تورم سنگین یک سال پایانی دولت حسن روحانی تداوم داشت. به همین دلیل مهر ۱۴۰۰ با ثبت ۵۸.۷ درصد رتبه دوم و مرداد ۱۴۰۰ با ۵۸.۳ درصد رتبه سوم بالاترین تورم پس از انقلاب محسوب می‌شوند؛ یعنی هر ۳ رتبه بالای تورم پس از انقلاب، نتیجه عملکرد دولت حسن روحانی بوده است.

همچنین بخوانید:

جدال ناجوانمردانه تورم کالاهای اساسی با دستمزد کارگران

ریشه دروغ علیه دولت سیزدهم
آنچه که اخیرا رسانه‌های اصلاح‌طلب به عنوان ثبت بالاترین تورم پس از انقلاب در دولت رئیسی منتشر کرده‌اند، نادرست است. این رسانه‌ها تورم اسفندماه سال ۱۴۰۱ را بر مبنای سال پایه ۱۴۰۰ یعنی رقم ۵۳.۱ درصد لحاظ کرده و با تورم سال‌های قبل بر مبنای سال پایه ۱۳۹۵ مقایسه کرده‌اند که کاملا غیرعلمی است و نمی‌توان تورم سال‌های مختلف را با دو سال پایه متفاوت مقایسه کرد. مقایسه تورم سال‌های مختلف فقط زمانی منطقی است که همه آنها با یک سال پایه محاسبه شده باشند. همانطور که ذکر شد تورم بر مبنای سال پایه ۱۴۰۰ برای سال‌های قبل از ۱۴۰۰ به علت تغییر شدید سبد مصارف خانوار محاسبه نشده است و برای مقایسه تورم، باید به سال پایه ۱۳۹۵ مراجعه کرد.

طبق گزارش بانک مرکزی، نرخ تورم در اسفند ۱۴۰۱ بر مبنای سال پایه ۱۳۹۵ حدود ۴۶.۵ درصد بوده که به هیچ وجه بالاترین رکورد تورم پس از انقلاب نیست چراکه از فروردین ۱۳۶۱ تا مهر ۱۴۰۴ بیش از ۲۰ ماه در سال‌های مختلف شاهد تورم بالای ۵۰ درصد بوده‌ایم، پس چطور ممکن است تورم ۴۶.۵ درصدی در اسفند ۱۴۰۱ بالاترین تورم پس از انقلاب باشد؟

بالاترین تورم بر مبنای سال پایه ۱۴۰۰
ضمنا آمار تورم بر مبنای سال پایه ۱۴۰۰ از فروردین ۱۴۰۰ بدین سو محاسبه و اعلام شده است. طبق این آمار، بالاترین تورم در ۴ سال گذشته بر مبنای سال پایه ۱۴۰۰ نیز همان شهریور ۱۴۰۰ یعنی هم‌زمان با پایان کار دولت حسن روحانی رقم خورده که عدد ۵۷.۱ درصد برای آن درج شده است.